Antykoncepcja hormonalna

Antykoncepcja hormonalna polega na podawaniu niewielkich dawek hormonów – estrogenu i/lub progestagenu. Ich działanie skupia się na kilku mechanizmach:

• hamują owulację, czyli uwalnianie komórki jajowej z jajnika,
• zagęszczają śluz w szyjce macicy, utrudniając plemnikom przedostanie się dalej,
• zmieniają błonę śluzową macicy tak, aby nie była przygotowana do zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej.

Dzięki temu metoda ta zapewnia wysoką skuteczność, pod warunkiem stosowania zgodnie z zaleceniami lekarza.

W gabinecie omawiamy różne formy antykoncepcji hormonalnej. Każda działa podobnie – reguluje cykl i zapobiega owulacji. Różnią się jednak wygodą stosowania i możliwymi odczuciami.

Najczęściej wybierane metody to:

• Tabletki antykoncepcyjne – codzienne stosowanie, różne dawki i składy, które można dopasować indywidualnie.
• Plastry hormonalne – naklejane na skórę, uwalniają hormony przez kilka dni, bez potrzeby pamiętania o tabletce każdego dnia.
• Krążek dopochwowy – umieszczany raz w miesiącu, uwalnia hormony stopniowo i działa cały cykl.
• Zastrzyki hormonalne – podawane co kilka tygodni, dobre dla kobiet, które nie chcą pamiętać o codziennej dawce.
• Wkładka domaciczna hormonalna – zakładana w gabinecie, działa nawet kilka lat, a jednocześnie daje możliwość odwracalności, gdy pacjentka planuje ciążę.

Każdą z metod dobieramy indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia, wieku, planów dotyczących macierzyństwa i preferencji pacjentki.

Antykoncepcja hormonalna nie jest wyłącznie metodą zapobiegania ciąży. Lekarz może ją zaproponować w kilku sytuacjach:

1. Potrzeba skutecznej ochrony przed ciążą – zwłaszcza gdy inne metody okazują się niewygodne lub mniej pewne.
2. Nieregularne cykle miesiączkowe – hormony pomagają ustabilizować cykl i zmniejszyć jego wahania.
3. Bolesne i obfite miesiączki – u wielu kobiet antykoncepcja hormonalna łagodzi dolegliwości i poprawia komfort życia.
4. Objawy zespołu policystycznych jajników (PCOS) – może wspierać regulację gospodarki hormonalnej i poprawę samopoczucia.
5. Endometrioza – terapia hormonalna łagodzi ból i spowalnia rozwój choroby.
6. Problemy z cerą – niektóre preparaty zmniejszają objawy trądziku i przetłuszczanie skóry.
7. Planowanie ciąży w przyszłości – metoda jest odwracalna, co oznacza, że po odstawieniu organizm wraca do swojej naturalnej płodności.

Nie każda kobieta może bezpiecznie stosować antykoncepcję hormonalną, szczególnie tę dwuskładnikową (zawierającą estrogen i progestagen). Wśród najważniejszych przeciwwskazań znajdują się:

• ciąża i okres karmienia piersią,
• nadwrażliwość na składniki preparatu,
• zaburzenia krzepnięcia krwi i obciążony wywiad w kierunku chorób zakrzepowo-zatorowych, np. przebyta zakrzepica żył głębokich czy zatorowość płucna,
• czynne nowotwory hormonozależne – rak piersi, rak jajnika,
• choroby wątroby,
• przewlekłe leczenie sterydami w przebiegu innych schorzeń.

Warto pamiętać, że żadna metoda antykoncepcji hormonalnej nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak HPV, kiła, rzeżączka czy HIV.

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej, jak każdej formy leczenia, czasami wiąże się z pewnymi objawami ubocznymi. Najczęściej są one jednak łagodne i przejściowe. Pojawiają się w pierwszych tygodniach, a później zwykle ustępują, gdy organizm przyzwyczaja się do nowej dawki hormonów.

Pacjenci najczęściej zgłaszają wówczas drobne plamienia, tkliwość piersi, bóle głowy czy niewielkie wahania nastroju. 

Nie u każdej kobiety występują te same objawy, a często ich w ogóle nie ma. Jeśli jednak coś budzi niepokój lub utrzymuje się dłużej, podczas wizyty zawsze można porozmawiać o zmianie metody czy rodzaju preparatu.